Hoe duurzaam is ons pensioensparen?
Meer dan 3 miljoen Belgen doen aan pensioensparen. Zo zetten ze jaarlijks wat geld opzij om hun wettelijke pensioen aan te vullen. Ze worden ook fiscaal aangemoedigd om dit te doen. Dit is de zogenaamde derde pijler van ons pensioensysteem.
De meeste mensen kiezen daarbij voor een pensioenspaarfonds eerder dan voor een pensioenverzekering. Zo’n fonds belegt hoofdzakelijk in aandelen en obligaties. Wie aan pensioensparen doet is met andere woorden een belegger. Nochtans, als je hen dit zou vragen, denken veel mensen dat ze niet beleggen.
Volgens de ERSIS-studie naar duurzaam beleggen in ons land, een onderzoek van Forum Ethibel, is ruwweg 60 procent van het pensioensparen in ons land duurzaam te noemen. Specifiek voor de pensioenspaarfondsen gaat het om 14 fondsen, goed voor 13,4 miljard euro.
Maar wat doen die concreet? In dit stuk proberen we na te gaan hoe duurzaam die pensioenpotjes zijn. We hebben ze hiervoor niet één voor één in detail bestudeerd. We bekijken wel wat we algemeen kunnen vertellen.
Label
Om in de studie van Forum Ethibel te komen moet een fonds minstens een aantal activiteiten uitsluiten en ESG-scores toepassen. Dat betekent dat ze rekening houden met hoe bedrijven presteren op het vlak van milieu, sociaal beleid en goed bestuur.
De kwaliteitsnorm van Towards Sustainability kan je best zien als een minimumgrens
Hoe ze dat precies doen, zouden we fonds per fonds moeten gaan uitzoeken, als die informatie al openbaar is. Een belangrijke indicatie geeft het Towards Sustainability-label, een label voor financiële producten dat wordt toegekend door een onafhankelijke Centraal Labeling Agentschap (CLA) na een doorlichting door Forum Ethibel. Alle pensioenspaarfondsen die duurzaam zijn volgens Ethibel, hebben minsten dit label.
Om het te krijgen moet je een kwaliteitsnorm halen, die je kan zien als een minimumgrens. Elke twee jaar wordt die grens wat opgetrokken om zo de fondsen stelselmatig te verduurzamen. Wat die kwaliteitsnorm precies inhoudt, kan je hier lezen.
Fondsen met het label moeten in de eerste plaats proberen vermijden dat hun beleggingen schade berokkenen. Dat doen ze door bepaalde activiteiten uit te sluiten, door na te gaan of bepaalde internationale normen en wetten worden gerespecteerd, en door ESG-scores te gebruiken bij hun beleggingsbeslissingen.
Daarnaast moeten fondsen met een label ook nog een positieve bijdrage proberen leveren. Dat kan op verschillende manieren. Deze verschillende strategieën om duurzaam te beleggen leggen we uit in onze online cursus duurzaam beleggen.
Transparantie
Een tweede indicatie over de duurzaamheid van onze pensioenspaarfondsen krijgen we op basis van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR), Europese regels rond transparantie.
Op basis van deze regels zijn er twee categorieën duurzame fondsen. Zogenaamde Artikel 8-fondsen hebben duurzame kenmerken. Artikel 9-fondsen gaan verder en streven duurzame doelstellingen na.
Om het makkelijk te maken, worden de twee categorieën omschreven als respectievelijk licht- en donkergroen. Maar opgelet, het gaat niet over labels. De SFDR gaat enkel over transparantie. Ze vertellen dus iets over hoeveel informatie je krijgt over de duurzaamheid van het fonds.
Volgens Ethibel is er maar één speler, NN Insurance België, die Artikel 9-producten aanbiedt. Alle andere pensioenspaarfondsen behoren tot de Artikel 8-categorie.
Conclusie
Veel mensen hebben geen idee hoe duurzaam hun fonds is. En dat blijkt ook helemaal niet zo makkelijk te achterhalen.
60% van de fondsen voldoet aan de minimumgrens van het Towards Sustainability-label. Veel pensioenfondsen halen met andere woorden zelfs die lat niet.
Voor veel mensen die duurzaamheid echt belangrijk vinden, legt het label de lat wellicht niet hoog genoeg.
Voor veel mensen die duurzaamheid echt belangrijk vinden, legt het label de lat wellicht niet hoog genoeg. Zo zijn bijvoorbeeld niet alle investeringen in de fossiele industrie uitgesloten, om maar iets te noemen.
Bijna alle ‘duurzame’ pensioenfondsen behoren bovendien slechts tot de Artikel 8-categorie, wat betekent dat ze op het vlak van transparantie ‘duurzame kenmerken’ hebben. Dat laat wel heel veel ruimte.
Nog opvallend is dat pensioenfondsen, op een enkeling na, niet aan impactinvesteren doen. Deze vorm van beleggen wordt gezien als de meest duurzame en houdt in dat je specifiek tot doel stelt om bij te dragen aan oplossingen.
In Frankrijk bestaan er bijvoorbeeld zogenaamde 90/10-pensioenfonden. Die beleggen minstens 10 procent van hun geld in bedrijven met sociale impact. 2 miljoen Fransen hebben er al op ingetekend. Misschien een ideetje voor in België?
