Alternatieven voor de staatsbon een gemiste kans
“Zou het niet mooi zijn mocht er zelfs maar een fractie van dat geld naar een duurzamer doel gegaan zijn dan het dichtrijden van het gat in de begroting?”, vroegen we ons een jaar geleden af in het voorwoord van onze nieuwsbrief.
Liefst 600.000 Belgen hadden toen net ingetekend op een staatsobligatie met een looptijd van één jaar, goed voor net geen 22 miljard euro. Niet dat de Belg plots zo stond te springen om de Schatkist te spijzen, maar een fiscaal lokmiddel in de vorm van een verlaagde roerende voorheffing bleek te aantrekkelijk om af te slaan.
Doel van de hele operatie was om concurrentie tussen de banken aan te zwengelen, zo beargumenteerde de bevoegde minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) het gunsttarief. Na jaren van nulrente was het tijd dat de gestegen rentevoeten op de markt ook doorsijpelden naar de spaarboekjes van de naarstig werkende Belg.
Missie geslaagd, zij het met enige vertraging, zo lijkt het. In de aanloop naar de vervaldag van de Van Peteghem-staatsbon ging geen dag voorbij zonder dat één of andere bank of verzekeraar uitpakt met een stunttarief. Allemaal hopen ze een deel van de ondertussen 22,5 miljard euro dikke koek naar zich toe te trekken. Of toch minstens te voorkomen dat die naar de concurrentie gaat.
Één jaar later
Zou het niet mooi zijn mocht er zelfs maar een fractie van dat geld naar een duurzamer doel gaan, vragen wij ons te midden van dit spektakel opnieuw af. Één jaar later zitten we met dezelfde vraag dus. En we zijn niet alleen.
Helaas wordt veel minder gezegd over de kern van de zaak: waarvoor wordt dat geld gebruikt?
“Over de miljarden euro’s die begin september vrijkomen en op zoek gaan naar een nieuwe belegging wordt veel geschreven. … Helaas wordt veel minder gezegd over de kern van de zaak: waarvoor wordt dat geld gebruikt? In welke projecten, bedrijven en sectoren wordt het geïnvesteerd? Waarin niet? Wie krijgt krediet en aan wie wordt het geweigerd en waarom?”, schrijft Frans De Clerck in een opiniebijdrage.
De Clerck is ambassadeur van de burgerbeweging Grootouders voor het Klimaat, een organisatie van veelal opa’s en oma’s die een leefbare wereld willen doorgeven aan de volgende generaties. Met de campagne ‘Onze centen, hun toekomst’ voeren ze ook actie om mensen aan te zetten om meer duurzaam te sparen en beleggen.
Voor De Clerck is het probleem dat je niet weet waar je centen naartoe gaan als je inschrijft op één van de vele kasbons of termijnrekeningen waar de banken nu zo rijkelijk mee uitpakken. “Het financiële rendement en tot op een bepaalde hoogte de financiële risico’s kunnen we enigszins inschatten. Maar het duurzaamheidsgehalte en het maatschappelijk rendement nauwelijks. Simpelweg omdat we die informatie niet hebben.”
Halfslachtige poging
Is er dan niemand die dingt naar de gunst van grote groep spaarders en beleggers die duurzaamheid belangrijk vinden, volgens onderzoek het grootste deel van de bevolking?
Belfius lanceerde als reactie op ING twee termijnrekeningen met een even hoge rente van 3,8 procent bruto. In de marge lanceerde het ook een nieuw product, de BeLoved Bond, goed voor een bruto rendement van 3,1 procent. Opmerkelijk is wel dat het opgehaalde geld van die obligatie naar maatschappelijk doelen gaat.
Als je dit aanbod goed brengt, met een wervend verhaal, zijn er vast heel wat mensen die bereid zijn in te tekenen op zo’n obligatie. Zelfs aan een iets lagere rente als ze maar zeker zijn dat hun geld naar de bouw van bijvoorbeeld ziekenhuizen en scholen gaat. Alleen vergat Belfius dit verhaal te brengen. In haar communicatie had de staatsbank het er vooral over hoeveel pijn aan het hart het deed dat ze haar rente moest verhogen.
Duurzame alternatieven
Was er dan niemand met een duurzaam alternatief voor de staatsbon? Natuurlijk wel. ECoOB, een energiecoöperatie uit Oost-Brabant, bijvoorbeeld lanceerde “een klimaatbon”, eigenlijk de kans om in te schrijven op een aandeel. Het is maar één van de vele voorbeelden die we zagen passeren op sociale media.
Nu is het risicoprofiel van een aandeel in een lokale energiecoöperatie uiteraard niet te vergelijken met een overheidsobligatie met een looptijd van één jaar. Maar de organisatie had wel een helder verhaal: “Nu de opbrengsten van de staatsbon vrij komen, willen we jou de kans geven om mee in te zetten op duurzame en klimaatbewuste investeringen.” Concreet gaat het volgens de website om een zonnedak voor Fruitbedrijf Van der Velpen in Bierbeek, de Sint-Benedictushoeve in Herent, 3D systems in Haasrode en het VTI Leuven.
Er zijn ook opties die wel dichter bij het rendement- en risicoprofiel van de staatsbon aanleunen. Zo bestaan er bijvoorbeeld obligatiefondsen en -etf’s die investeren in groene obligaties. Het geld dat daarmee wordt opgehaald dient voor meer duurzame investeringen.
Veel meer informatie over duurzaam beleggen in coöperaties, obligaties, fondsen, etf’s en nog veel andere opties, kan je vinden in onze online opleiding ‘Leer zelf duurzaam beleggen’.
